وضیعت رسانه ها در افغانستان

با گذشت حد اقل 9 سال از روند ایجاد مطبوعات آزاد در افغانستان، هنوز هم از موجودیت مشکلات جدی در برابر رسانه ها در این کشور سخن زده می شود.

رسانه ها در افغانستان طی سال های اخیر رشد بی سابقه یی داشته و در حال حاضر صد ها نشریه چاپی و ده ها شبکه رادیو و تلویزیون در افغانستان فعالیت دارند.

گزارش 9 سالهء نهاد موسوم به دیده بان رسانه های افغانستان نشان می دهد که خبرنگاران در افغانستان با ده ها واقعهء خشونت آمیز از جمله قتل، مجروحیت، تهدید، بازداشت و ضرب و شتم برخورده اند.

صدیق الله توحیدی مسوول دیده بان رسانه های افغانستان می گوید که به طور اوسط سالانه سه خبرنگار در افغانستان کشته شده اند.
وی در ادامه افزود:
« از نظر توسعهء رسانه یی افغانستان در وضعیت بهتر است، اما از نظر حمایت از خبرنگاران و رسانه ها، متاسفانه در وضعیت بد قرار دارد. تنها در مورد قتل، ما پیوسته به طور اوسط هر سال سه تن از همکاران ما را در افغانستان از داست دادیم. هنوز هم خبرنگاران در افغانستان احساس تنهایی می کنند، یعنی دولت چنان که لازم است از رسانه ها حمایت به عمل نمی آورد.»

آگاهان می گویند که وابسته گی های گروهی و تمویل برخی از رسانه ها به وسیلهء شماری از کشور های همسایه، سبب شده تا این رسانه ها به نفع این گروه ها و کشور ها نشرات کنند.

ذبیر شفیقی مدیر مسوول روزنامهء ویسا می گوید، در این جای شک نیست که گسترده گی رسانه ها در افغانستان در انعکاس واقعیت ها و درد و رنج مردم نقش اساسی داشته است، اما به گفته وی هستند رسانه های که با استفاده از نام آزادی بیان با نشر یک سلسله برنامه ها، مسایل مختلف از قبیل موضوعات مذهبی و نژادی را دامن می زنند.
آقای شفیقی گفت:
« معتقد استم که رسانه های هستند که در افغانستان چیزی که دل شان خواسته باشد، همان طور نشرات دارند، آنها به ارزش های دینی و ملی ما ارج قایل نیستند و همین موضوع باعث تشدید جنگ ها در کشور شده است. 
ما رسانه های را می شناسیم که در دست کسانی بوده که سابق جنگ سالار و یا کسی بوده که تنظیم و اسلحه داشته است.»

اما با این همه وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان گفته است که در جریان سال های اخیر تلاش های به هدف بهبود وضعیت رسانه ها و فراهم ساختن سهولت های لازم به مطبوعات کشور صورت گرفته است.

داکتر سید مخدوم رهین وزیر اطلاعات و فرهنگ می گوید که این وزارت در نظر دارد تا برای شناسایی مشکلات که به آن رسانه ها در این کشور رو به رو اند و دریافت راه حل به آن، شورا های رسانه ها را ایجاد کند.
وی افزود:
« به خاطر مشکل رسانه ها، در اولین گام به زودی شورای تلویزیون ها به اشتراک مسوولان با صلاحیت تمام تلویزیون ها انشا الله که من در وزارت اطلاعات و فرهنگ دایر می کنم که این ها اول بین خود مشکلات شان را حل کنند. همین حالا چندین شکایت، چندین تلویزیون از یک دیگر شان دارند. بیشتر امور به نظر من باید به تفاهم حل شود نه با څارنوالی، پولیس و غیره. به همین ترتیب شورای را از مسوولین با صلاحیت رادیو ها نیز دایر می کنیم و بعد از آن شورا های روزنامه ها و مجلات را نیز دایر خواهیم کرد.»

به دنبال انتقادات که از نشرات برخی رسانه ها به خصوص شبکه های تلویزیونی در افغانستان صورت می گیرد ، بر مبنای تصمیم تازه ترین اجلاس شورای وزیران افغانستان، نشرات یک تلویزیون خصوصی به نام امروز به دلیل آن چه نشر برنامه های ضد وحدت ملی خوانده می شود، متوقف شده است.

نهاد ها و اتحادیه های ژورنالیستی افغانستان این فیصله شورای وزیران را خلاف آزادی بیان خوانده و در مورد واکنش شدید نشان داده اند.

عبدالحمید مبارزه رییس اتحادیهء ملی ژورنالستان افغانستان می گوید این مساله باید از سوی کمسیون تخطی رسانه ها پی گیری می شد.

اما حکومت افغانستان می گوید که تصمیم پیرامون قطع نشرات تلویزیون خصوصی امروز به صورت فوری در جلسه کابینه به خاطر گرفته شد که نشرات این تلویزیون سبب به میان آمدن نفاق و تفرقه در افغانستان می شد.

رییس جمهور کرزی به روز پنجشنبه به خبرنگاران در کابل گفت، این عملکرد مطبوعات خیانت ملی بوده و حکومت با هم چو رسانه ها با جدیت برخورد خواهد کرد.
رییس جمهور کرزی در ادامه گفت:
« ما به نام آزادی مطبوعات داریم خنجر را به جان این وطن گرفته ایم، زده می روم و لاش خون و خون پر آن را هنوز هم پاره کرده می رویم. سخت من در این قسمت جدی استم و تمام ملت هم این را می خواهد و بار ها خواستار شده اند. هر تلویزیون که تفرقهء قومی، مذهبی و زبانی را ترغیب می کند، این عمل به جز از خیانت ملی چیزی دیگر شمرده نمی شود. بعضی از تلویزیون های دیگر هم تا حدی این کار را کرده اند که ما متوجه هستیم. »

آزادی بیان در افغانستان یکی از دستاورد های حکومت این کشور طی سال های گذشته به حساب می آید، هر چند که در زمان سلطنت محمد ظاهر شاه خصوصاً در دههء دیموکراسی مطبوعات افغانستان آزادی بی نظیر را تجربه کرد و افراد و احزاب رسانه های را به وجود آوردند.

اکنون صد ها تن اعم از ذکور و اناث در بخش های مختلف رسانه های افغانستان مشغول کار اند. 

خبرنگاران افغان هم از ده ها مشکل که به آن خود و هم قطاران شان در این کشور رو به اند، سخن می گویند و می افزایند که باید برای رفع این چالش ها اقدامات صورت بگیرد.

زینب محمدی و فرهاد نایب خیل خبرنگاران خبرگزاری پژواک و روزنامه افغانستان تایمز در مورد چنین می گویند:

« من خودم شخصاً در قسمت دوسیه های فساد اداری همراه با ادارهء مبارزه با فساد اداری کار می کردم. در آن بخش یک بار محاکم و څارنوالی همراه من برخورد بسیار شدید کردند که شما چرا این طور یک راپور را نشر کردید. بعضی وقت چنین مشکلات پیش می آید.»

« اکثر اوقات ژورنالستان نمی توانند تا همان حقایق را که باید انعکاس یابد، انعکاس دهند. نهاد های که به خاطر دفاع از رسانه ها ایجاد شده هیچ کاری نه کرده اند و نه می کنند، به خاطریکه ما بار ها دیده ایم که خبرنگاران توسط ارگان های دولتی و غیر دولتی و مخالفین تهدید شده اند حتی در بعضی موارد خبرنگاران جان های شان را از دست داده اند، اما تا حالا هیچ قضیهء مورد بررسی قرار نه گرفته است.»

خبرنگاران در افغانستان هم چنان می گویند که در بسیاری مواقع به اطلاعات دسترسی پیدا نمی کنند و در جریان کار، گاهی با برخورد خشن برخی نیرو های امنیتی و مسوولین حکومتی نیز مواجه می شوند.

انتقاد های می شود که کارمندان بسیاری از رسانه ها افراد اند که بی تجربه و دارای دانش پایین اند و همین مساله باعث شده تا رسانه ها مسلکی عمل نه کنند.

از سوی دیگر، مردم نیز با انتقاد از کاربرد کلمات به خصوص در رسانه های تصویری افغانستان، می گویند که این عده رسانه ها با نشرات خود روی برخی مسایل به اصطلاح زهر می پاشند و مسایل را که به نفع مردم و ملت نیست دامن می زنند.

کارشناسان مسایل فرهنگی از وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان می خواهند که با به اجرا گذاشتن قانون جدید رسانه ها، جلو تخطی و خود سری های مطبوعات را در کشور بگیرد.

سانسور رسانه ها در افغانستان...